Pyramiden in het poollandschap

Je verwacht het niet: Pyramiden met uitzicht op een gletsjer, maar toch hebben we dat hier aangetroffen.

We zijn inmiddels aangekomen op Spitsbergen (Noors: Svalbard), het noordelijkste gedeelte van de wereldbol waar we ooit geweest zijn. Al een paar dagen is de zon niet onder geweest en ook de komende dagen zal dat nog niet gebeuren. Pas als we weer in de buurt van IJsland komen zal het weer een paar uur donker worden. Een ander gevolg van het feit dat we zo noordelijk zitten is dat internet nu al twee dagen kuren heeft (kennelijk is de verbinding met de satelliet hier niet goed mogelijk) en ik dus niet weet wanneer ik dit verhaal kan posten.

De plaats waar we aan land gingen was Longyearbyen oftewel ‘de stad van Longyear’. John Longyear was de eigenaar van de steenkolenmijn alhier die de ‘stad’ heeft laten bouwen voor zijn mijnwerkers. Meer dan een paar duizend inwoners heeft het niet en van de zeven mijnen die er oorspronkelijk waren, is er nog maar één operationeel.

Steenkool was klaarblijkelijk op Spitsbergen heel belangrijk, want in 1920 heeft de Sovjetunie via het Spitsbergen-verdrag het recht verworven om steenkool te gaan ontginnen op Spitsbergen. Ook zij hebben een stadje gebouwd, geheel in Sovjet-stijl (inclusief een buste van Lenin). De hoogtijdagen van Pyramiden (want dat was de naam die het gekregen heeft) waren ruwweg van 1950-1990 met zo’n 900 inwoners. Na de ineenstorting van de Sovjetunie werd de kolenindustrie hier niet meer rendabel en werd Pyramiden verlaten. Het is nu een troosteloze spookstad.

Vandaag ben ik met de catamaran vanuit Longyearbyen naar Pyramiden gegaan. Eigenlijk zouden we met zijn tweeën gaan, maar de dag ervoor kregen we een aanvullende brief waarin stond dat we rekening moesten houden met een wandeling van minstens 90 minuten (dat stond niet bij de oorspronkelijke excursie-informatie) en Mieke durfde dat niet aan.

Na twee uur varen – verder het fjord in – konden we zien waaraan Pyramiden zijn naam te danken heeft: het ligt aan de voet van een berg waarvan de top eruitziet als een Maya-piramide. Onder begeleiding van een gewapende gids (ivm met mogelijke aanslagen… door ijsberen) begon ons groepje aan de wandeling. Het deed mij sterk denken aan de verlatenheid van Tsjernobyl (nog niet zo lang geleden hebben we samen naar de vijfdelige serie ‘Tsjernobyl’ gekeken. Zeer de moeite waard.)

Een flatgebouw voor mannen (London genoemd) en een voor vrouwen (Paris) – ongetrouwde mannen en vrouwen slapen onder één dak was ook in de Sovjet-unie ondenkbaar – en, omdat het natuurlijk toch niet lukt om ze uit elkaar te houden, een voor gezinnen (Crazy house vanwege de herrie door de kinderen); een zwembad, een sporthal, tevens cultureel centrum. In de appartementen kon en mocht niet gekookt worden, gratis eten werd verstrekt in de ‘kantinen’, waar nu allerlei in onbruik geraakt keukenmateriaal te zien is. Alles is verlaten en vervallen en geeft een troosteloos beeld. (Nu vond ik een bewóónde Sovjet-stad er al troosteloos uitzien, maar dit is troosteloosheid in het kwadraat)

Door deze troosteloosheid is Pyramiden een toeristische attractie geworden (Bezoek Een Sovjet-Spookstad!) en nu vind er mijns inziens een interessante ontwikkeling plaats: door de toename van het toerisme is de stad inmiddels weer bewoond door een aantal mensen, het hotel is weer in gebruik (je schijnt er zelfs via Booking.com een kamer te kunnen boeken), terwijl we er rondliepen waren er bouwvakkers bezig met het opknappen van een van de gebouwen… zodat straks de ‘spookstad’ (de reden voor het toerisme) geen spookstad meer is. Wat ze gaan doen met het ‘Crazy house’ is dan ook interessant, want dát is inmiddels een vogelbroedkolonie geworden: op de vensterbank van élk raam van het gebouw zitten inmiddels minstens drie vogelnesten, zodat het dus ‘Crazy house’ blijft.

Na deze indrukwekkende wandeling, weer aan boord van de catamaran, zijn we tot vlakbij de gletsjer gevaren, die tegenover Pyramiden ligt (Lenin kijkt uit over deze gletsjer). Ook daar natuurlijk weer de nodige foto’s gemaakt (ja, ik heb het ‘toerist zijn’ al aardig onder de knie!)

Helaas was er na de twee uur durende terugtocht geen tijd meer om nog Longyearbyen in te gaan, zodat ik moest volstaan met wat foto’s ‘van afstand’. Je kunt als toerist wel meer willen, maar de Rotterdam vertrok toch echt om vijf uur.

Dan nog even iets over het weer. In Ålesund hadden we prachtig weer. Hier is het 5-8 graden. Gelukkig was het droog (wel bewolkt) tijdens de catamaran/Pyramiden-tocht. Het was koud buiten op de boot, maar ik was voldoende dik gekleed. Toen we wegvoeren uit Longyearbyen begonnen het te regenen. Inmiddels (half elf ’s avonds) schijnt de zon.

Morgen gaan we op zoek naar het ijs van de Noordpoolkap en dan zijn we op het meest noordelijke punt van deze reis beland (80° NB).

PS Dit verhaal is inmiddels vijf dagen oud. We hebben al die tijd zonder internet rondgevaren.